કનકપાત્ર – મોહનલાલ પટેલ

ટૂંકીવાર્તાઓના નિયમ હોય છે. ‘ધૂમકેતુ’ લખે છે કે, ‘કહે નહીં પણ કતલ કરી નાખે એ ટૂંકી વાર્તા…’ તો પછી ટૂંકીવાર્તાનું લઘુ સ્વરૂપ લઘુકથા વિષે શું કહી શકાય ?

લેખક શ્રી મોહનલાલ પટેલનું નામ ગુજરાતી ટૂંકીવાર્તા સાથે ખાસ જોડાયેલું છે. તેમની એક અજોડ લઘુકથા આજે માણીઍ. લઘુકથા માટેનો વાચકનો પોતાનો અભિપ્રાય નક્કી કરવાનું પણ આ વાર્તા ‘કનકપાત્ર’ના નિમિત્તે ઠીક પણ રહેશે. (કુમારકોશ અંક ૪૮૮ – ઓગસ્ટ, સન ૧૯૬૪ )

* * * * *

નરેન્દ્ર વાત પૂરી કરે એ પહેલાં તો સુધા પોતાના સ્વભાવ પ્રમાણે ગુસ્સે થઈ ચૂકી હતી. ને જ્યારે બયાન પૂરું કરીને એ ખડખડાટ હસી પડ્યો ત્યારે તો એના ગુસ્સાનો પાર ન રહ્યો. રોષથી એ બોલી ઊઠી, ‘તમને સ્વમાન જેવું કંઈ છે જ નહિ. ખરો સ્વમાની માણસ ફરીથી એવી બહેનનું નામ સુદ્ધાં ન લે. માથું ફાટી જાય એવા તાપમાં તમે એને મળવા ગયા, અને બે કલાક બેસી રહ્યા ત્યાં સુધી એણે તમારી સામે પણ ન જોયું !’

‘સામે ન જોયું એટલું જ નહિ; કપરા તાપમાં એને ત્યાં જઈ ચડેલા આ મુસાફરને પાણી સુદ્ધાંનું ન પૂછ્યું !’ નરેન્દ્રે હસીને વાક્ય પૂરું કર્યું.

સુધા નરેન્દ્ર તરફ તાકી રહી. પોતે પતિના ભયંકર અપમાન માટે દુ:ખ અને ગુસ્સો અનુભવી રહી હતી ત્યારે એ પોતાની જ હાંસી ઉડાવી રહ્યો હતો ! ક્રોધથી એ બોલી ઊઠી : ‘તમને તો લાજ, શરમ કે સ્વમાન કશું જ નથી.’

‘આવું આકરું વિધાન કરવાની જરૂર નથી.’ નરેન્દ્ર હજી હસતો જ હતો : ‘તું ગુસ્સામાં છે એટલે સ્મિતાને સમજી શકતી નથી.’

‘હજુ ય બહેનનો પક્ષ ખેંચો છો ? તમે તો માણસ છો કે……’

‘….જાનવર, કેમ ?’ સુધાનો છેલ્લો શબ્દ ગળી જઈ નરેન્દ્રે મજાકમાં કહી દીધું.

‘હા. સાડીસાત વાર જાનવર. જેને સ્વમાન ન હોય એને બીજી શી ઉપમા આપી શકાય ? ’ તાપના આવેગમાં સુધા બોલી ગઈ.
પણ નરેન્દ્રના મુખ ઉપર તો પ્રસન્ન્તા જ હતી.

થોડી વાર પછી એ ઓફિસે ચાલ્યો ગયો અને સુધા ખિન્ન બનીને બેસી રહી.

સાંજે નરેન્દ્ર પાછો આવ્યો ત્યારે પણ એ સ્વસ્થ થઈ શકી નહોતી. ચા પીતાં એણે નરેન્દ્રને પૂછ્યું : ‘મને તો હજુ ય નથી સમજાતું નરેન્દ્ર, કે તારું આવું અપમાન થયું હોવા છતાં તને કેમ કંઈ લાગતું નથી !’

સુધાને હજુ પણ રોષમાં જોઈ નરેન્દ્રના મુખ પર સ્વાભાવિક ગાંભીર્ય પ્રસરી રહ્યું. ગંભીર અવાજે એણે શરૂ કર્યું : ‘સુધા, આજે બપોરે તેં મને ‘‘જાનવર’’ કહ્યો. છતાં હું તારા ઉપર ગુસ્સે ન ભયો. શાથી ?’

સુધા કંઈ બોલી નહો. નરેન્દ્રે કહ્યું : ‘જે કારણથી હું, પતિને “જાનવર” કહેનાર પત્ની ઉપર ગુસ્સે નથી થયો એ જ કારણથી સ્મિતા ઉપર પણ ગુસ્સે નથી થયો.’

સુધાએ નરેન્દ્ર તરફ નજર ઠેરવી.

પોતાની તરફ સ્મિત વેરી રહેલા પતિના કોઈ આંતરિક વ્યક્તિત્વની તત્કાળ અસર હેઠળ એ એવી તો ઘેલી બની ગઈ કે એણે બે હાથે નરેન્દ્રના ગાલ આમળ્યા અને બોલી ઊઠી : ‘તને તો શું કહેવું ? તારા હૈયાના સુવર્ણપાત્રમાં સિંહણનું દૂધ છલોછલ ભર્યું છે !’

– મોહનલાલ પટેલ

18 thoughts on “કનકપાત્ર – મોહનલાલ પટેલ”

Share this:

Like this:

આપનો પ્રતિભાવ આપો....Cancel reply

18 thoughts on “કનકપાત્ર – મોહનલાલ પટેલ”