શમણાંને સવાર સાંકડી ને શૂન્યને સાંકડી સંખ્યા;
લાગણીને તરજુમા સાંકડા ને સંબંધને સાંકડા સંબોધન !
મંત્રો પણ સાંકડા પડ્યાં મૌનને ને હ્રદયને સાંકડા તર્ક;
સાકાર સાંકડા નિરાકારને ને સંસ્કૃતિ સાંકડી પ્રકૃતિને !
જીવનને સાંકડા આયખાં ને મૃત્યુની સાંકડ નવો જન્મ;
આભલામાં અખિલાઈ ને સાંકડને ઈશ્વરની સાંકડ ધર્મ !
સાંકડ મુકડ જીવી લેવાને ભલા ડહાપણ કેમ કહેતા હશે?
આમ જોઈએ તો,
ફૂલને ફોરમની કે આભને પાંખોની સાંકડ ક્યાં છે ?
શૂન્યને સર્જનની કે ઊર્મિને કવિતાની સાંકડ ક્યાં છે ?
નદીથી મહાસાગરને કે “ડાહ્યા” થી ગાંડાને પણ સાંકડ ક્યાં છે ?
હું તો ગાંડો છું એટલે મને તારી સાંકડ ન હોય,
આજેય તારો ટહૂકો સાંભળવા અમસ્તા ફોન કરી લઉં છું.
પણ તને શું થયું છે ?
પાંત્રીસ વર્ષેય મારી સાંકડ નથી લાગતી તને ?
કે પછી તું પણ…. ?
આખુંયે જગત ગાંડુ થઈ જાય તો કેવું?
કોઈને કોઈની સાંકડ તો ન પડે !
– નિરંજન ટોલિયા
(અખંડ આનંદ સામયિક, એપ્રિલ ૨૦૦૯ અંક માંથી સાભાર)
કોઈ એક જગ્યાની ક્ષમતાથી વધુ દ્રવ્ય કે લોકોનો સમાવેશ ન કરી શકાય તેવી સ્થિતિને સાંકડ કહે છે, તેના પરથી સાંકડમુકડ શબ્દ આવ્યો છે, પરંતુ પ્રસ્તુત અછાંદસમાં સાંકડ શબ્દને જેટલા અવનવા અને ક્યારેય વિચાર્યા ન હોય એવા અર્થો સાથેની વિભાવનાઓ સાથે ઉપયોગમાં લીધો છે એ જોઈને ખરેખર આશ્ચર્યચક્તિ થઈ જવાય છે. આમ પણ મનની સાંકડ સ્થળની સાંકડ કરતા વધુ હાનિકારક અને અકળાવનારી બની રહે છે.
મજા પડી.. ખૂબ ઊડાણ ધરાવતુ કાવ્ય છે..
એક બીજી વાત્
કોઇ શબ્દ સળગ વારમ્વાર બોલો તો એનો અર્થ અદૃશ્ય થઇ જાય્
જુઓ. સાન્કડ શબ્દ વીસ વાર બોલો. અજાણ્યો જ લાગશે…
બહુજ સરસ, તને બીજુ કોઇ મળી ગયુ તો મારી તને સાકડ લાગી ગઇ.
સરસ! ખૂબજ સરસ.
વળી આ સાંકડને નડવા સાથે ઘણોં ઊંડો સંબંધ છે, ખરું ને?
જો તમે કદી કોઈને નડો નહીં તો તમને કદી સાંકડ નહીં પડે.