દોસ્ત, મને માફ કરીશ ને? (નવલકથા ભાગ ૧૯) – નીલમ દોશી 4


પ્રકરણ ૧૯ – સરતો સમય…

કેલેન્ડરનું
પાનું ફાટે,
કેટલું લઇ સંગાથે?

Dost Mane Maaf Karish ne

કેલેન્ડરના પાનાઓ એક પછી એક ફાટતા રહ્યાં. સમયને રોકી કે માપી શકાતો નથી. એ નિરાકાર છે. ચિરંતન છે, એને એક બિંદુથી શરૂ કરી અમુક બિંદુ આગળ પૂરો કરી શકાતો નથી. એ બધાને સ્પર્શે છે. પરંતુ એને કોઇ સ્પર્શી શકતું નથી. એ તો જાણે હમેશનો જલકમલવત્….. સતત વહેતો રહે છે. પરંતુ એનું વહેણ તો બિલકુલ અપરિચિત. એ કયારે કઇ દિશામાં વળશે, કોને સહારો આપશે કે કોને પોતાની અડફેટમાં લેશે એનો પાર કયાં પામી શકાય છે ?તે એક ક્ષણમાં કોઇને ઉગારી દે તો એક ક્ષણમાં કોઇને ડૂબાડી દે.. સમયની વામન ક્ષણમાં વિરાટ શકયતાઓ રહેલી છે એનો ઇન્કાર કોણ કરી શકે?

સમયના દામનમાંથી ક્ષણો સતત સરતી રહે છે. દરેક ક્ષણ પોતાના પાલવમાં કશુંક સાથે લેતી જાય છે. અને કશુંક આપતી પણ જાય છે. આપવા લેવાનો આ વહેવાર નિરંતર ચાલતો રહે છે. કયારેક ખુશી લઇને ગમ આપતી જાય છે. તો કયારેક ગમ લઇને અઢળક ખુશીની લહાણી કોઇને કરતી જાય છે.

ફરીથી એક રાત પૂરી થવા આવી હતી. રાતથી ગોરંભાયેલા વાદળો આજે સહસ્ત્રધારે છલકી રહ્યાં હતાં. ભીની માટીની મહેકથી વાતાવરણ તરબતર થઇ ઉઠયું હતું. પહેલાના દિવસો હોત તો ઇતિ દોડીને બહાર ભીંજાવા નીકળી જ ચૂકી હોત. અને…અને પોતે તેને અટકાવી પણ હોત…! ભીંજાવાથી હમેશા દૂર ભાગતો અરૂપ આજે વરસાદ જોઇને આનંદમાં આવી ગયો હતો. તેણે જલદી જલદી ઇતિને ઉઠાડી.

‘ઇતિ, જો તો ખરી..બહાર કેવો સરસ વરસાદ ચાલુ થયો. હવે ઉકળાટ શમી જશે. ઇતિ ચાલ, આજે આપણે સાથે ભીંજાઇએ.‘

ઇતિ કશું સમજે તે પહેલાં તેનો હાથ ખેંચતો અરૂપ બહાર બગીચામાં આવ્યો. વરસાદને કેમ મણાય તે પોતાને કયાં આવડતું હતું ? લોન પર એકાદ આંટો મારી તે ઇતિ સાથે હીંચકા પર બેઠો. હીંચકાની ઘૂઘરીઓ રણકી રહી. હીંચકા ઉપરના છાપરાને વળગીને રહેલ વેલમોગરાની મીઠી મહેક માટીની સુગંધ સાથે જાણે હરિફાઇ કરી રહી હતી. ઘણાં સમયથી ગોરંભાયેલ વાદળો આજે કોઇ દિલચોરી કર્યા સિવાય…મુકતમને વરસી પડયા હતા.

ત્યાં અચાનક પેલું સસલુ આવી ચડયું. વરસાદથી બચવા કે પછી ઇતિને મળવા તે હીંચકા પાસે આવી ઇતિની બાજુમાં નીચે લપાઇ ગયું. હમણાં તેની આ સખી તેને ખોળામાં લઇ વહાલ કરશે. એવા માનની અપેક્ષાએ તે ઇતિ સામે જોતું રહ્યું કે શું ? ઇતિએ આજે તેને ખોળામાં કેમ ન લીધું ? આવી ઉપેક્ષા? તે રિસાઇને ભાગી જવા જતું હતું. ત્યાં અરૂપે તેને ઉંચકીને ધીમેથી ઇતિના ખોળામાં મૂકી દીધું.

’ઇતિ, તારું આ મિત્ર મને તો ઓળખે નહીં તેથી મારો વિશ્વાસ નહીં કરે.. તું તારા આ બધા મિત્રો સાથે મારી ઓળખાણ કરાવીશને ? હવે તારો અરૂપ પણ આ બધાનો દોસ્ત બનશે. ઇતિ, હું કોઇનો વિશ્વાસ કયારેય તોડીશ નહીં.. ક્યારેય નહીં..’ ઇતિ સાંભળતી કે સમજતી નહોતી પરંતુ ભાવાવેશમાં આવી અરૂપ સતત બોલતો રહ્યો. ઇતિનો હાથ આદતવશ સસલા ઉપર ફરતો રહ્યો.

‘ઇતિ, જો પેલી ખિસકોલી …અને અરે, આ તો મોર પણ આવી પહોંચ્યો ને? અને ઇતિ, આ કાળુ પક્ષી દેખાય છે તે કાબર છે કે કોયલ? મને તો એવી કોઇ ગતાગમ કયાં પડે છે ? મારી સાથે બધાનો પરિચય કરાવીશને?‘

હવે આકાશે વરસવાનું બંધ કર્યું હતું અને વૃક્ષો વરસી રહ્યા હતાં. પોતે તો આ બધાથી હમેશા વંચિત જ રહ્યો હતો. પોતાના જ ઘરમાં છવાયેલ પ્રકૃતિના આ અદભૂત નજારાને કદી જોવા કે માણવા નહોતો પામ્યો. અરે, તે તો ઇતિને પણ મૂરખ ગણતો. ખરો મૂરખ તો પોતે હતો. એની જાણ આજે થઇ હતી. ઇતિની આંખો ચારે તરફ ફરતી હતી. એ આંખો શું જોતી હતી એ તો કોણ કહી શકે?

આકાશમાં મેઘધનુષી રંગો ખીલી ઉઠયા હતા. અરૂપ પણ આ સૌન્દર્યથી આજે પહેલીવાર અભિભૂત થયો હતો. કાશ ! આ મેઘધનુષી રંગો ઇતિના અંતરમાં પણ ફરી એકવાર પ્રગટી ઉઠે. અરૂપના અંતરમાંથી કોઇ શબ્દો વિના પ્રાર્થના સરી રહી. તેનું હૈયુ કોઇ અગોચર તત્વને પરમ શ્રધ્ધાથી નમી રહ્યું.

આજે ભલે પોતાની અને ઇતિ વચ્ચે એક અંતર પડી ગયું છે. એ અંતર પાર થઇ શકશે કે કેમ એ અરૂપને જાણ નથી. પરંતુ તેણે શ્રધ્ધા ગુમાવી નથી. હારવું તેને પોસાય તેમ નથી. તેને માટે હવે આ એક સાધના બની ગઇ છે. પરિણામ કયારે આવશે? આવશે કે કેમ? એની પણ જાણ નથી. કોઇ બીજે અંકુરિત થવા માટે પહેલાં માટીમાં ધરબાવું પડતું હોય છે. અરૂપ પોતાનું અસ્તિત્વ મિટાવીને પણ ઇતિને ફરીથી અંકુરિત કરવા, નવપલ્લવિત કરવાં મથી રહ્યો હતો.

ભીનો ભીનો અરૂપ ઇતિને લઇ અંદર આવ્યો ત્યારે તેની શ્રદ્ધા દ્વિગુણિત થઇ હતી. અને તેનો પડઘો હવે કયારેક ઇતિના કોઇ વર્તનમાં પડી રહ્યો હતો. કયારેક એકાદ ક્ષણિક ચમકારો દેખાતો હતો. કયારેક માથુ હલાવીને જવાબ પણ મળી શકતો હતો. એટલો સુધારો અવશ્ય આવ્યો હતો. અરૂપના સતત પ્રયત્નો, મહેનતનું એટલું પરિણામ જરૂર આવ્યું હતું. પરંતુ એ સુધારાએ અરૂપની શ્રધ્ધા વધુ મજબૂત બનાવી હતી. ઇતિ પોતાના તરફથી કશું બોલતી નહીં. કશું પૂછતી નહીં. હસવું રડવું, ગુસ્સો,એવી કોઇ અનુભૂતિ જાગી શકી નહોતી. અરૂપના જાતજાતના અખતરાઓ, પ્રયત્નો અવિરત ચાલુ હતા. ખાસ કોઇ પરિણામ ભલે મળ્યું નહોતું. પરંતુ અરૂપ હિંમત નહોતો હાર્યો. કે થાકયો નહોતો. તેણે શ્રધ્ધા ગુમાવી નહોતી. તેની જીવનનું એક માત્ર લક્ષ્ય “ઇતિ” અને ફકત ઇતિ…

“इदम् अपि गमिष्यति..” કયાંક વાંચેલ આ વાકય અરૂપના મનમાં હમણાં રોજ પડઘાઇ રહેતું. સારા દિવસો ચાલ્યા જાય છે તો માઠા દિવસો પણ જવાના જ ને? આ દિવસો પણ કયારેક તો જશે.. એ શ્રધ્ધા તે ખોવા નહોતો માગતો.

તારાબહેન મંગળવાર ગણ્યા કરતાં. અવારનવાર માતાજી પાસે જઇ આવતા. કયારેક કોઇ તાવીજ.. કોઇ માદળિયુ લેતા આવતા. અને ઇતિના ઓશીકા નીચે મૂકી દેતા. આવા બધામાં બિલકુલ ન માનતો અરૂપ હવે કોઇ વાંધો ઉઠાવતો નહીં. તે ડોકટરોને મળતો રહેતો. તેની સૂચના મુજબ કરતો રહેતો. ઇતિની એક એક ક્ષણનો તે સાચા અર્થમાં સાથીદાર બની ગયો હતો. કાશ ! ઇતિ તેના આ બદલાયેલ અરૂપને જોઇ શકે.. ઓળખી શકે.

ઇતિને ગમતું બધું કરવા તે સતત મથી રહેતો. અનિકેતને પાછો લાવી શકાય તેમ હોત તો આજે તે ખુશી ખુશી ઇતિને અનિકેતના હાથમાં સોંપી દે..પરંતુ હવે એ યે કયાં શકય રહ્યું હતું ? કયારેય અનિકેતની વાત સુધ્ધાં ન ઉચ્ચારવા દેતો અરૂપ આખો દિવસ ઇતિ પાસે અનિકેતની વાતો કર્યા કરતો. આ રસ્તે જ ઇતિને પામી શકાશે એવું તેના મનમાં ઉગ્યું હતું. શ્રધ્ધાના એ સથવારે અરૂપ ડગ્યા સિવાય ઝઝૂમી રહ્યો હતો.

ઇતિના મમ્મી એક મહિનો રોકાયા હતા. પછી ઇતિના પપ્પાની તબિયત સારી ન હોવાથી તેમને જવું પડયું હતું. તેમણે પણ પોતાની રીતે ઇતિને સમજાવવાની મહેનત કરી હતી. પણ જોઇએ તેવું પરિણામ આવી નહોતું શકયું તેનો રંજ લઇને તેઓ ગયા હતા.નીતાબહેન જતી વખતે અરૂપ પાસે રડી પડયા હતા.

’બેટા, હું મા થઇને હારી ગઇ. પણ તું હિમત હાર્યો નથી.અને એનું મને ગૌરવ છે. મારા આશીર્વાદ છે એક દિવસ તારી મહેનત જરૂર ફળશે. મારી ઇતિ નશીબદાર છે. તારા જેવો પતિ પામી શકી છે. બીજું કોઇ હોય તો..?‘ નીતાબહેન વાકય પૂરું ન કરી શકયા અને અરૂપની આંખો છલકાઇ આવી. શું બોલે તે? શું જવાબ આપે? ધીમેથી તે એટલું જ બોલી શકયો, ‘બસ, મમ્મી, આશીર્વાદ આપો..ઇતિ નોર્મલ થઇ જાય. એથી વિશેષ ખુશી મારે કઇ હોઇ શકે?‘

કહેતા અરૂપનો અવાજ રુંધાયો હતો.

ઇતિને ગળે લગાડતા નીતાબહેનના ડૂસકા શમતા નહોતાં. તે મન ઉપર કાબૂ રાખી શકયા નહોતા. ઇતિની કોરી આંખો અસ્વસ્થ બની હતી. જાણે કશુંક સમજવા મથતી હતી પણ સમજાતું નહોતું.

જતી મમ્મીને ઇતિ જોઇ રહી. તે થોડી રઘવાઇ બની હતી. મમ્મીને આવજો કહેવાના શબ્દ તો ગળામાંથી નહોતા નીકળ્યા. પરંતુ નીતાબહેન હાથ હલાવી રહ્યા ત્યારે ઇતિનો હાથ આપમેળે ઉંચો થયો હતો.

અને અરૂપ રાજી રાજી…

તે દિવસે અરૂપના એક ખાસ મિત્રની દીકરીનું આરંગેત્રમ હતું. સામાન્ય રીતે અરૂપને આવા કોઇ કાર્યક્રમોમાં જવું પસંદ નહોતું. પરંતુ હવેની વાત અલગ હતી. અરૂપ આખ્ખેઆખો બદલાયો હતો, સંજોગો બદલાયા હતા. ઇતિને જે ગમતું એ હવે અરૂપને ગમે જ. જિંદગીએ આ કયો ટર્ન લીધો હતો ? કયારેક જીવન ક્ષિતિજને પાર વિસ્તરે છે. અને જીવનનો મર્મ ઉઘડે છે. માનવી “સ્વ” ને ભૂલી “પર”માં રાચે છે અને ત્યારે એક નવો ઉજાસ અંતરમાં પ્રગટે છે અને અસ્તિત્વ આખું ઝળાહળા થઇ ઉઠે છે. જીવનને રોજ જાણે એક નવી ઉંચાઇ સાંપડે છે.

’ઇતિ, આજે સાંજે આપણે નૈયાનું આરંગેત્રમ જોવા જઇશું?‘ નીતાબહેનને મૂકીને આવ્યા પછી અરૂપે ઇતિને પૂછયું. સદનશીબે ઇતિ કોઇ વાતનો ખાસ વિરોધ કરતી નહીં.

તે સાંજે બંને અરૂપના મિત્રની દીકરી નૈયાનું આરંગેત્રમ જોવા ટાઉનહોલમાં ગયા.ઇતિ એકીટશે નૃત્યો જોઇ રહી. તે થોડી અસ્વસ્થ બનતી લાગી. અરૂપને આશા જાગી હતી કયાંક કોઇ તાર સંધાઇ જશે અને ઇતિ હલબલી ઉઠશે. ઇતિની આંખો કયારેક બંધ થઇ જતી તો કયારેક અનાયાસે ખૂલી પણ જતી. સામે નૈયાની આકૃતિમાં કોઇ ભળી જતું હતું કે શું? કોણ હતું એ? પોતે કેમ ઓળખી શકતી નહોતી ?મન:ચક્ષુ સમક્ષ કશુંક ઉઘડવા મથતું હતું. તેણે જોશથી માથુ હલાવ્યું. પોતાને શું થાય છે એ જ કયાં સમજાતું હતું?

એકાદ નાનકડી હલચલ.એકાદ આછેરો ઝબકાર.. આવું..આવું જ પોતે કયાંક…. પણ ક્યાં?

તેની અસ્વસ્થતા બારીક નજરે અરૂપ જોઇ રહ્યો હતો, અનુભવી રહ્યો હતો.. ઇતિની અસ્વસ્થતા આજે તે દિલથી ઇચ્છી રહ્યો હતો. તેના મનમાં આશાનું કિરણ જાગ્યું હતું. પરંતુ ઉતાવળ કરાય તેમ નહોતું. આ જડતાનું કોચલું તૂટવું જોઇએ..અંગો સંકોરીને પડેલ કાચબો પણ ઋતુ બદલાય ત્યારે ચેતનવંતો બને છે. ઇતિ પણ ફરી એકવાર જાગશે.નવપલ્લવિત થશે જ. ફરીથી લીલીછમ્મ કૂંપળો ફૂટશે. કુદરતમાં પણ પાનખર કાયમ થોડી જ રહે છે ? ઇતિ તેની ઇચ્છા અનુસાર જીવી શકે એ માટે અરૂપ બધું જ કરી છૂટશે. બસ એકવાર આ જડતા દૂર થવી જોઇએ. પછી બીજું કોઇ પણ પરિણામ આવે અરૂપ તૈયાર હતો. બની શકે ભાન આવતા ઇતિ જીવનભર પોતાનું મોં જોવા પણ તૈયાર ન થાય. તેને છોડીને હમેશ માટે જતી રહે. કંઇ પણ બની શકે. પરંતુ તો યે શું ? કોઇ પણ સજા કોઇ દલીલ વિના એ સ્વીકારી લેશે.

અરૂપના મનમાં અનેક વિચારોની આવનજાવન અવિરત ચાલુ હતી. કાર્યક્રમ પૂરો થયો. અરૂપ ઇતિનો હાથ પકડી હોલની બહાર નીકળ્યો. ગાડીમાં આખે રસ્તે અરૂપ નૈયાના ડાન્સના વખાણ કરતો રહ્યો. ‘ ઇતિ, તને કેવું લાગ્યું ? ‘ અને જવાબ ન મળતા પોતે જ આગળ બોલતો રહ્યો. ’મને જોકે તારા જેટલી સમજ તો ન જ પડે. પણ નૈયાએ સારું કર્યું નહીં ? અને અરૂપ પ્રોગ્રામની ખામીઓ, ખૂબીઓ ખૂબ રસથી વર્ણવતો રહ્યો.

‘ઇતિ, તારું આરંગેત્રમ તો મને જોવા નથી મળ્યું.. પણ અનિકેત ખૂબ વખાણ કરતો હતો. બહું સરસ કાર્યક્રમ થયો હતો નહીં? મને તો જોકે એમાં બહું ખબર કયાં પડતી હતી? પણ આજે આ જોઇને થાય છે કે કેવી મહાન કલા છે નહીં? ઇતિ, મને તો થાય છે તું ધારે તો આજે પણ આ ક્ષેત્રમાં ઘણું કરી શકે. તું ફરી એકવાર શીખવાનું ચાલુ કરને. પહેલા તો મને ડાન્સ એટલે શું? કલા એટલે શું એનું ભાન કયાં હતું? આજે જ એના મહત્તા સમજાઇ. આંતરમનની, અભિવ્યક્તિ માટે આનાથી શ્રેષ્ઠ બીજી કોઇ રીત, બીજું કોઇ માધ્યમ હોઇ જ ન શકે. ઇતિ, તું તારી પ્રેકટીશ ફરીથી ચાલુ કરીશ? હમણાં ઘણાં સમયથી મૂકાઇ ગયું છે ને ?તો થોડો સમય ઘેર ટયુશન રાખી લઇએ કે પછી કોઇ કલાસ જોઇન કરવા હોય તો તે કરી લે. તને કયાં વાર લાગવાની છે? જરા તાજું જ કરવાનું છે ને ? અને પછી તો ઇતિ, તારા કાર્યક્રમ હું એરેન્જ કરીશ. તું મહાન નૃત્યાંગના અને હું તારો સેક્રેટરી બનીશ. ઇતિ, આપણે વર્લ્ડ ટુર કરીશું. દેશ પરદેશમાં તારા કાર્યક્રમો યોજાશે. તું સ્ટેજ પર ડાંસ કરતી હોઇશ. થિરકતી હઇશ અને હું સૌથી આગળ બેસી મારી ઇતિને તાળીઓથી વધાવતો રહીશ. ઇતિ, આપણું આ સપનું એક દિવસ સાકાર બનશે. જરૂર સાકાર બનશે.’

ભાવાવેશમાં અરૂપ સહજ રીતે બોલતો રહ્યો. અંતરમાંથી આવતી એ વાણીમાં દિલની પૂરી સચ્ચાઇ હતી. કોઇ બનાવટ નહીં.. કોઇ પ્રયત્નો નહીં.
ઇતિ સાંભળતી હતી કે નહીં તે ખબર નહોતી પડતી પરંતુ આવું જ કંઇક પોતે કયારેક સાંભળી ચૂકી હતી. એવી કોઇ લાગણી કેમ થતી હતી? આવું કયાં, કયારે સાંભળ્યું છે ? ઇતિ કશુંક યાદ કરવા મથતી હતી પરંતુ ચિત્ર સ્પષ્ટ નહોતું થતું. આ શબ્દો તો જાણીતા છે. છતાં.. એની મથામણ ચાલુ થઇ હતી એ અરૂપ જોઇ શકયો. હાશ ! કોઇ લાગણી તો તે અનુભવી શકી. કાલે તે ડોકટરને જરૂર આ વાત કરશે. આમ પણઆવતીકાલે ડોકટરને મળવા જવાનો વારો હતો. દર અઠવાડિયે તે ઇતિમાં થતાં ફેરફાર તે ડોકટરને કહેતો રહેતો. અને હવે પછી શું કરવું જોઇએ તેનું માર્ગદર્શન મેળવવા જતો હતો.

અરૂપમાં આવેલ પરિવર્તન ક્ષણિક નહોતું. તેના અંતરના દ્વાર ઉઘડયા હતા. પ્રેમનું સાચું સ્વરૂપ તેને ઓળખાયું હતું. જોકે એ માટે બહું ભારે કિંમત તેને ચૂકવવી પડી હતી. તે પોતે પોતાના આ સ્વરૂપથી આશ્ર્વર્ય પામતો હતો. કયાંથી આવી રહ્યા છે આ શબ્દો ? આ વાણી કયાંથી ફૂટી નીકળે છે ? એક કાંકરી એવી તો જળમાં પડી હતી કે સમંદર ખળભળી ઉઠયો હતો.

બીજે દિવસે સાંજે ઇતિ બગીચામાં હીંચકા પર રોજની જેમ દૂર દૂર જોતી બેઠી હતી ત્યાં અરૂપ તેની પાસે સરસ મજાના ઘૂંઘરુ લાવ્યો.

’ઇતિ, લાવ તારા પગ…’ કહી તેણે ઇતિને ઘૂંઘરું બતાવ્યા. ઇતિ, પહેરીશ ને આ? ફરી એક્વાર તું થિરકીશ અને હું…’

કહેતા ગળગળા બની ગયેલ અરૂપે ઇતિના પગમાં ઘૂંઘરું પહેરાવ્યા. ઇતિ પોતાના પગ સામે જોઇ રહી. ઊભી તો ન થઇ. પરંતુ તેના પગ જરૂર હલી ઉઠયા.અને ઘૂંઘરું રણકી ઉઠયા. અને સાથે રણકયો ઇતિના કાનમાં કોઇ અવાજ..

ઇતિ તે અવાજને ઓળખી શકી કે નહીં?

“આજ અધૂરી રહી જશે તો કાલે ફરી મંડાશે એમ વાર્તા જીવતર કેરી આગળ આગળ જાશે“
ઇતિના જીવતરની વાર્તા આ ક્ષણે તો થંભી ગઇ હતી. એ આગળ ચાલશે કે કેમ? ચાલશે તો કઇ રીતે?

કોઇ નવી કૂંપળ ફૂટશે ખરી?

( શીર્ષક પંક્તિ..હરીશ દોશી. )


આપનો પ્રતિભાવ આપો....

4 thoughts on “દોસ્ત, મને માફ કરીશ ને? (નવલકથા ભાગ ૧૯) – નીલમ દોશી

  • Dishant Raj

    I have completed this novel in 2 hours and i have fallen in love with ITI.. Completely speechless
    This prooves women’s power to sacrifice
    While reading the novel i felt that all the characters were alive with me..
    Greate job Mam NilamDoshi

  • gopal khetani

    આજ અધુરી રહી જાશે તો કાલે ફરી મંડાશે…. સુપર્બ… આ પંક્તીમાં અરુપના વિચારોનો તાગ મેળવી શકાય છે.

    • Nilam Doshi

      હવે ઇતિને સાજી કરવી કે નહીં ?અને કરવી તો કેવી રીતે ? કે પછી કોઇ આંચકો આપી અનિકેતને પાછો લાવવો ?

      આભાર ગોપાલભાઇ, વાંચીને પ્રતિભાવ આપવા બદલ.
      આખી નવલકથા પૂરી થાય પછી શું લાગ્યું એ ચોક્ક્સ જણાવશો..એકદમ નિખાલસ અભિપ્રાય