ચાંદો ઊગ્યો ચોકમાં, ઘાયલ…. (સોરઠી લોકગીત) 10


( કોઇ પ્રેમિક ગોવાળ અરજણિયાને એની પરણેલી પ્રેમિકા ચેતવણી આપતી ને મોહ પામતી સંબોઘી રહી છે. )

ચાંદો ઊગ્યો ચોકમાં, ઘાયલ! ચાંદો ઊગ્યો ચોકમાં,
એ લેરીડા! હરણ્યું આથમી રે હાલાર શે’રમાં, અરજણિયા!

ઝાંપે તારી ઝૂંપડી, ઘાયલ! રે ઝાંપે તારી ઝૂંપડી,
એ લેરીડા! આવતાં જાતાનો નેડો લાગ્યો રે, અરજણિયા!

ભેંસુ તારી ભાલમાં, ઘાયલ! રે ભેંસુ તારી ભાલમાં,
એ લેરીડા! પાડરું પાંચાળમાં ઝોલા ખાય રે, અરજણિયા!

ગાયું તારી ગોંદરે, ઘાયલ! ગાયું તારી ગોંદરે,
એ લેરીડા! વાછરું વઢિયારમાં જોલા ખાય રે, અરજણિયા!

પાવો વગાડ્ય મા, ઘાયલ! રે પાવો વગાડ્ય મા,
એ લેરીડા! પાવો રે પરણેતર ઘરમાં સાંભળે રે,અરજણિયા!

ચીતું રે લગાડ્ય મા, ઘાયલ! ચીતું લગાડ્ય મા,
એ લેરીડા! ચીતું સાસુડી ઘરમાં સાંભળે રે, અરજણિયા!

બખિયાળું (તારું) કડીઉં, ઘાયલ! રે બખિયાળું કડીઉં,
એ લેરીડા! તેદુંનો છાંડેલ અમારું ફળિયું રે, અરજણિયા!

ખંભે તારે ખેસડો, ઘાયલ! રે ખંભે તારે ખેસડો,
એ લેરીડા! તેદુંનો છાંડેલ અમારો નેસડો રે, અરજણિયા!

રૂપાળીને મોઇશ મા, ઘાયલ! રે રૂપાળીને મોઇશમા,
એ લેરીડા! રૂપાળી બાવડાં બંઘાવશે રે,અરજણિયા!

કુંવારીને મોઇશ મા ઘાયલ! કુંવારીને મોઇશ મા,
એ લેરીડા! કુંવારી કોરટું દેખાડશે રે, અરજણિયા!

ખોળામાં બાજરી ઘાયલ! રે ખોળામાં બાજરી,
એ લેરીડા! લીલી લીંબડીએ લેવાય હાજરી રે, અરજણિયા!

ખોળામાં ખજૂર છે ઘાયલ! રે ખોળામાં ખજૂર છે,
એ લેરીડા! તારા જેવા મારે મજૂર છે રે, અરજણિયા!

પાવો વગાડ્ય મા, ઘાયલ! પાવો વગાડ્ય મા,
એ સેલુડા! પાવો સાંભળીને પ્રાણ વીંઘાય રે, અરજણિયા!

તારે મારે ઠીક છે, ઘાયલ! તારે મારે ઠીક છે,
એ લેરીડા! ઠીકને ઠેકાણે વે’લો આવજે રે, અરજણિયા!

લીલો સાહટિયો, ઘાયલ! રે લીલો સાહટિયો,
એ લેરીડા! લીલે રે સાહટિયે મોજું માણશું રે, અરજણિયા!

1  હરણી:નક્ષત્ર
2  નેડો:નેહડો, સ્નેહ
3  હાલાર,પાંચાલ, વઢિયાર, એ પ્રદેશોનાં નામ છે.
4  નેસડો:નેસ,વનવાસીઓનું નાનું જંગમ ગામડું.
5  સાહટિયો: ઉનાળુ જુવારના મોલ, મૂળ શબ્દ ‘છાસઠિયો’: છાસઠ દિવસમાં પાકનારું ઘાન્ય.

( “રઢિયાળી રાત”, શ્રી ઝવેરચંદ મેઘાણી દ્વારા કરાયેલા સંકલનમાંથી સાભાર )

નોંધ :

આ ગીતના અનેક સાચા ખોટા પ્રકારો અડધા અધૂરા સ્વરૂપે ફેલાયેલા છે, લોકગીતોનો ખજાનો જાળવણી અને સન્માન બંને માંગે છે. ગુજરાતને પોતાની આ કાલીઘેલી લોકવાણીની જાળવણી કરવાની નમ્ર અરજ છે.


આપનો પ્રતિભાવ આપો....

10 thoughts on “ચાંદો ઊગ્યો ચોકમાં, ઘાયલ…. (સોરઠી લોકગીત)

  • રજનીકાંત કાસુંદ્રા

    આ ગીત તો હેમું ગઢવીન કંઠે જ સાંભળવું પડે…
    કેવો હશે આ અરજણીયો ? કયાં હાલાર ને કયાં ભાલ અને કયાં પાંચાળ ને કયાં વઢીયાર… કયાંનો હશે આ અરજણીયો…? સો – બસો વરસ પહેલાના સૌરાષ્‍ટ્રમાં લઇ જતુ આ લોકગીત અદભુત છે….

    • sadhna chandegra

      અરજણીયો મહિયારીનો પરમાર મેર હતો.. આ ગીતમાં અનેક ખોટા પાઠાંતર છે હકીકતે આ ગીત દિયર ભોજાઈનું છે, ભાભી ઝાયણી ડિયરને સંબોધીને ગીત ગાય છે

  • Pancham Shukla

    આ લોકવાણી ઑડિયો વિડિયો સ્વરૂપે માણવા મળે તો ગમે. કોઈ લોકવાણીના ગાયક પાસે ગવડાવી રેકોર્ડ કરવાનો અવસર મળે તો ચૂકશો નહીં.

  • mehul mehta

    mane gujarati tipe karta nathi aavdtu te mate hu kshma mangu chu, pan mane gujarati sahitya no ghano sokh che. tamaru aa kavya khub sundar che aane audio c.d. male to hu jarur kharidis

  • Baiju Batavia

    હૈ આ સોન્ગ એમ પિ ૩ ફોર્મ મ મલે….???

    સોર્રિ, મને ગુજરતિ મા ટાઇપ કરતા નથિ આવડતુ…

  • Neepra

    જુકાકા એ ખરુ કહ્યુ, સાચવી લેવા જેવી એક તળપદી રચના.

    ઓડીયો કે વિડીયો સ્વરુપે મળી હોત તો એની મજા કંઈ ઔર જ મળત.

  • jjugalkishor

    એક વખતનું બ હુ ગવાયેલું આ ગીત ગુજરાતીનું ગૌરવ લેવા જેવું છે. એમાંભાવ અને લયનો જબરો મેળ જોવા મળે છે.

    તારે મારે ઠીક છે ઘાયલ, તારે મારે ઠીક છે ! માં ગ્રામીણ બોલી કેવી પ્રગટી છે !! તમે જ લખ્યું છે એમ આવી રચનાઓને સાચવી લેવી જોઈએ.

    મજાનું ને માણ્યા જ કરવાનું મન થાય એવું ગીત.

    • FUNNYBIRD-કેનેડા

      I fully agree with our jjugalkishor-ji on

      “એક વખતનું બ હુ ગવાયેલું આ ગીત ગુજરાતીનું ગૌરવ લેવા જેવું છે. એમાંભાવ અને લયનો જબરો મેળ જોવા મળે છે.”

      વાહ વાહ વાહ….. ભાઈ વાહ ખુબ સરસ….તમરુ લખણ બહુજ પસન્દ આવ્યુ…મને